Turunçgiller (Rutaceae) familyasının Arantioideae familyasına ait bir bitki olan turunçgiller, dünya toplam meyve üretiminin dörtte birini oluşturarak dünyanın en önemli nakit ürünlerinden biridir. Geniş kabuklu turunçgiller, portakal, pomelo, greyfurt, limon ve limon gibi birçok turunçgil türü vardır. Çin, Brezilya ve ABD dahil 140'tan fazla ülke ve bölgede turunçgil ekim alanı 10,5530 milyon hm2'ye, üretim ise 166,3030 milyon tona ulaşmıştır. Çin, dünyanın en büyük turunçgil üretim ve satış ülkesidir; son yıllarda ekim alanı ve üretim artmaya devam etmiş, 2022 yılında ekim alanı yaklaşık 3.033.500 hm2, üretim ise 6.039 milyon ton olmuştur. Ancak Çin'in turunçgil endüstrisi büyük ancak güçlü değildir ve ABD, Brezilya ve diğer ülkeler arasında büyük bir boşluk bulunmaktadır.
Narenciye, Güney Çin'de en geniş ekim alanına sahip ve en önemli ekonomik statüye sahip meyve ağacıdır ve endüstriyel yoksulluğun azaltılması ve kırsal kesimin canlandırılması için özel bir öneme sahiptir. Çevre koruma ve sağlık bilincinin artması ve narenciye sektörünün uluslararasılaşması ve bilgilendirilmesinin gelişmesiyle birlikte, yeşil ve organik narenciye giderek halk arasında popüler bir tüketim alanı haline gelmekte ve yüksek kaliteli, çeşitlendirilmiş ve yıllık dengeli arz talebi artmaya devam etmektedir. Ancak son yıllarda Çin narenciye sektörü doğal faktörlerden (sıcaklık, yağış, toprak kalitesi), üretim teknolojisinden (çeşit, yetiştirme teknolojisi, tarımsal girdi) ve yönetim biçiminden etkilenmektedir. İyi ve kötü çeşitlerin varlığı, hastalık ve zararlıları önlemedeki zayıflık, marka bilinirliğinin zayıf olması, yönetim biçiminin geri kalması ve mevsimlik meyve satışının zorluğu gibi sorunlar yaşanmaktadır. Narenciye sektörünün yeşil ve kaliteli gelişimini desteklemek için çeşit geliştirme, kilo verme ve ilaç azaltma prensip ve teknolojisi, kalite ve verimlilik iyileştirme araştırmalarının güçlendirilmesi acildir. Pestisitler, turunçgillerin üretim döngüsünde önemli bir rol oynar ve verimini ve kalitesini doğrudan etkiler. Son yıllarda, aşırı iklim koşulları, zararlılar ve otlar nedeniyle turunçgil yeşil üretiminde pestisit seçimi daha da zorlaşmaktadır.
Çin Pestisit Bilgi Ağı'nın pestisit kayıt veritabanında yapılan bir araştırma, 24 Ağustos 2023 itibarıyla Çin'de narenciye ürünlerinde etkili durumda kayıtlı 3.243 pestisit ürünü olduğunu ortaya koydu. Bunlardan 1515'ipestisitlerToplam kayıtlı pestisit sayısının %46,73'ünü oluşturmaktadır. 684 akarisit (%21,09), 537 fungisit (%16,56), 475 herbisit (%14,65) ve 132bitki büyüme düzenleyicileriÜlkemizde pestisitlerin toksisitesi, yüksekten düşüğe doğru 5 seviyeye ayrılmaktadır: çok toksik, yüksek toksik, orta toksik, düşük toksik ve hafif toksik. 541 adet orta toksik ürün, toplam kayıtlı pestisitlerin %16,68'ini oluşturmaktadır. 2.494 adet düşük toksik ürün, toplam kayıtlı pestisitlerin %76,90'ını oluşturmaktadır. 208 adet hafif toksik ürün, toplam kayıtlı pestisitlerin %6,41'ini oluşturmaktadır.
1. Turunçgil pestisitlerinin/akarisitlerinin kayıt durumu
Çin'de turunçgil üretiminde 189 çeşit insektisit aktif maddesi kullanılmakta olup, bunların 69'u tek dozluk aktif madde, 120'si ise karışık aktif maddedir. Kayıt altına alınan insektisit sayısı ise diğer kategorilere göre çok daha fazla olup, toplam 1.515'tir. Bunlar arasında tek doz olarak toplam 994 ürün kayıt altına alınmış olup, ilk 5 pestisit sırasıyla asetamidin (188), avermektin (100), spiroksilat (58), mineral yağ (53) ve etozol (51) olup, %29,70'e denk gelmektedir. Toplam 521 ürün karışık olup, kayıt altına alınan miktardaki ilk 5 pestisit sırasıyla aktinospirin (52 ürün), aktinospirin (35 ürün), aktinospirin (31 ürün), aktinospirin (31 ürün) ve dihidrazit (28 ürün) olup, %11,68'e denk gelmektedir. Tablo 2’den görüleceği üzere, kayıtlı 1515 adet ürün arasında 19 adet dozaj formu bulunmakta olup, bunların ilk üçünü emülsiyon ürünleri (653), süspansiyon ürünleri (518) ve ıslatılabilir tozlar (169) oluşturmakta olup toplamda %88,45’lik bir paya sahiptir.
Narenciye üretiminde kullanılan akarisitlerin 83 çeşit aktif maddesi bulunmaktadır. Bunlardan 24 çeşit tek aktif maddeli ve 59 çeşit karışık aktif maddeli olmak üzere toplam 684 akarisidal ürün kayıt altına alınmıştır (sadece insektisitlerden sonra ikinci sıradadır) ve Tablo 3'te görüldüğü gibi bunların 476'sı tek etkenlidir. Kayıt altına alınan pestisit sayısında ilk 4 pestisit asetiliden (126), triazoltin (90), klorfenazolin (63) ve fenilbutin (26) olup toplamda %44,59'luk bir orana sahiptir. Toplam 208 ürün karışık olup, kayıt altına alınan pestisit sayısında ilk 4 pestisit aviculin (27), dihidrazid · etozol (18), aviculin · mineral yağ (15) ve Aviculin · mineral yağ (13) olup %10,67'lik bir orana sahiptir. Kayıtlı 684 ürün arasında 11 adet dozaj formu yer alırken, bunların ilk 3'ünü emülsiyon ürünleri (330), süspansiyon ürünleri (198) ve ıslatılabilir tozlar (124) oluşturmuş olup toplamda %95,32'lik bir paya sahiptir.
İnsektisit/akarisit tek doz formülasyonlarının (süspanse ajan, mikroemülsiyon, süspansiyon emülsiyon ve sulu emülsiyon hariç) tip ve miktarları, karışık olanlardan daha fazladır. 18 tip tek doz formülasyon ve 9 tip karışık formülasyon vardır. Akarisitlerin 11 tek doz ve 5 karışık dozaj formu vardır. Karışık insektisitlerin kontrol nesneleri Psyllidae (Psyllidae), Phylloacidae (kırmızı örümcek), Gall akarı (pas kenesi, pas örümceği), Beyaz sinek (Beyaz beyaz sinek, beyaz sinek, siyah dikenli beyaz sinek), Aspididae (Aphididae), Aphididae (turuncu yaprak biti, yaprak bitleri), pratik sinek (Orange Macropha), yaprak madenci güvesi (yaprak madencisi), uzunböcek (gri uzunböcek) ve diğer zararlılardır. Tek dozun başlıca kontrol nesneleri Psyllidae (Psyllidae), Phylloacidae (kırmızı örümcek), Pisolidae (Rusteckidae), Whiteflidae (Beyaz sinek), Aspididae (Aphididae), Ceracidae (Kırmızı Ceratidae), Aphididae (Yaprak bitleri), pratik sinekler (Tangeridae, Tangeridae), yaprak madencileri (yaprak böceği), yaprak böceği (Tangeridae), Papiliidae (turunçgil papiliidae) ve Longicidae'dir (Longicidae). Ve diğer zararlılar. Tescilli akarisitlerin kontrol nesneleri esas olarak phyllodidae akarları (kırmızı örümcek), Aspidococcus (Aracidae), Cerococcus (Kırmızı Cerococcus), Psyllidae (Psyllidae), yaprak madenci güvesi (yaprak madencisi), Pall akarı (pas kenesi), yaprak biti (yaprak bitleri) vb.'dir. Tescilli pestisit ve akarisit türleri arasında esas olarak kimyasal pestisitler, sırasıyla 60 ve 21 çeşittir. Biyolojik ve mineral kaynaklardan sadece 9 tür vardı; bunlar arasında bitki ve hayvan kaynaklarından neem (2) ve matrin (3) ve mikrobiyal kaynaklardan Bacillus thuringiensis (8), Beauveria bassiana ZJU435 (1), Metarhizium anisopliae CQMa421 (1) ve avermektin (103) vardı. Mineral kaynakları mineral yağ (62), taş kükürt karışımı (7) ve diğer kategoriler sodyum reçinesidir (6).
2. Narenciye mantar ilaçlarının tescili
Fungisit ürünlerinin 117 çeşit aktif bileşeni, 61 çeşit tekli aktif bileşeni ve 56 çeşit karışık aktif bileşeni bulunmaktadır. 537 adet ilgili fungisit ürünü bulunmakta olup, bunların 406'sı tek dozluktur. En çok kayıt altına alınan 4 pestisit imidamin (64), mankozeb (49), bakır hidroksit (25) ve bakır kın (19) olup, toplamda %29,24'lük bir orana sahiptir. Toplam 131 ürün karışık olup, en çok kayıt altına alınan 4 pestisit Chunlei · Wang bakırı (17), Chunlei · kinolin bakırı (9), azol · deisen (8) ve azol · imimin (7) olup, toplamda %7,64'lük bir orana sahiptir. Tablo 2'den görülebileceği üzere, 537 adet fungisit ürününe ait 18 adet dozaj formu bulunmakta olup, bunların arasında en fazla sayıda bulunan ilk 3 tip, ıslatılabilir toz (159), süspansiyon ürünü (148) ve suda dağılmış granül (86) olup, toplamda %73,18'lik bir orana sahiptir. 16 adet tek dozluk fungisit ve 7 adet karışık dozluk fungisit bulunmaktadır.
Fungisit kontrol hedefleri külleme, uyuz, kara leke (kara yıldız), kurşuni küf, kanser, reçine hastalığı, şarbon ve depolama dönemi hastalıklarıdır (kök çürüklüğü, kara çürüklük, penisilyum, yeşil küf ve asit çürüklüğü). Fungisitler çoğunlukla kimyasal pestisitlerdir, 41 çeşit kimyasal sentetik pestisit bulunmaktadır ve yalnızca 19 çeşit biyolojik ve mineral kaynak kayıtlıdır, bunların arasında bitkisel ve hayvansal kaynaklar berberin (1), karvall (1), sopranoginseng özütü (2), allisin (1), D-limonendir (1). Mikrobiyal kaynaklar mezomisin (4), priüremisin (4), avermektin (2), Bacillus subtilis (8), Bacillus metilotrophicum LW-6 (1) idi. Mineral kaynakları bakır oksit (1), kral bakır (19), taş kükürt karışımı (6), bakır hidroksit (25), kalsiyum bakır sülfat (11), kükürt (6), mineral yağ (4), bazik bakır sülfat (7), Bordeaux sıvısıdır (11).
3. Narenciye herbisitlerinin kaydı
20 çeşit herbisit etkili madde, 14 çeşit tek etkili madde ve 6 çeşit karışık etkili madde bulunmaktadır. 467 tek etkili madde ve 8 karışık etkili madde olmak üzere toplam 475 herbisit ürünü kayıt altına alınmıştır. Tablo 5'te görüldüğü üzere, kayıt altına alınan ilk 5 herbisit glifosat izopropilamin (169), glifosat amonyum (136), glifosat amonyum (93), glifosat (47) ve ince glifosat amonyum amonyum (6) olup toplamda %94,95'e denk gelmektedir. Tablo 2'de görüldüğü üzere, herbisitlerin 7 dozaj formu bulunmaktadır ve bunların ilk 3'ü su ürünleri (302), çözünür granül ürünler (78) ve çözünür toz ürünlerdir (69) ve toplamda %94,53'e denk gelmektedir. Türler açısından, 20 herbisitin tamamı kimyasal olarak sentezlenmiş olup, hiçbir biyolojik ürün kayıt altına alınmamıştır.
4. Narenciye büyüme düzenleyicilerinin kaydı
Bitki büyüme düzenleyicilerinin 19 çeşit tekli etken madde ve 16 çeşit karışık etken madde olmak üzere toplam 35 çeşit aktif maddesi bulunmaktadır. Toplamda 132 adet bitki büyüme düzenleyici ürün bulunmakta olup, bunlardan 100 tanesi tek dozluktur. Tablo 6'da görüldüğü üzere, en çok kayıtlı 5 turunçgil büyüme düzenleyicisi gibberellinik asit (42), benzilaminopurin (18), flutenidin (9), 14-hidroksibrassikosterol (5) ve S-indusidin (5) olup, toplamda %59,85'e denk gelmektedir. Toplam 32 ürün karışık olup, en çok kayıtlı 3 ürün benzilamin · gibberellanik asit (7), 24-epimeranik asit · gibberellanik asit (4) ve 28-epimeranik asit · gibberellanik asit (3) olup, toplamda %10,61'e denk gelmektedir. Tablo 2'den görüleceği üzere, bitki büyüme düzenleyicilerinin toplam 13 dozaj formu bulunmaktadır, bunların arasında ilk 3'ü çözünebilir ürünler (52), krem ürünler (19) ve çözünebilir toz ürünlerdir (13) ve toplamda %63,64'e denk gelmektedir. Bitki büyüme düzenleyicilerinin işlevleri temel olarak büyümeyi düzenlemek, sürgün kontrolü, meyveyi korumak, meyve büyümesini teşvik etmek, genişleme, renklendirme, üretimi artırmak ve korumaktır. Kayıtlı türlere göre, ana bitki büyüme düzenleyicileri toplam 14 tür ile kimyasal sentezdir ve biyolojik kaynaklardan sadece 5 tür vardır, bunların arasında mikrobiyal kaynaklar S-allantoin (5) ve biyokimyasal ürünler gibberellanik asit (42), benzilaminopurin (18), trimetanol (2) ve brassinolaktondur (1).
4. Narenciye büyüme düzenleyicilerinin kaydı
Bitki büyüme düzenleyicilerinin 19 çeşit tekli etken madde ve 16 çeşit karışık etken madde olmak üzere toplam 35 çeşit aktif maddesi bulunmaktadır. Toplamda 132 adet bitki büyüme düzenleyici ürün bulunmakta olup, bunlardan 100 tanesi tek dozluktur. Tablo 6'da görüldüğü üzere, en çok kayıtlı 5 turunçgil büyüme düzenleyicisi gibberellinik asit (42), benzilaminopurin (18), flutenidin (9), 14-hidroksibrassikosterol (5) ve S-indusidin (5) olup, toplamda %59,85'e denk gelmektedir. Toplam 32 ürün karışık olup, en çok kayıtlı 3 ürün benzilamin · gibberellanik asit (7), 24-epimeranik asit · gibberellanik asit (4) ve 28-epimeranik asit · gibberellanik asit (3) olup, toplamda %10,61'e denk gelmektedir. Tablo 2'den görüleceği üzere, bitki büyüme düzenleyicilerinin toplam 13 dozaj formu bulunmaktadır, bunların arasında ilk 3'ü çözünebilir ürünler (52), krem ürünler (19) ve çözünebilir toz ürünlerdir (13) ve toplamda %63,64'e denk gelmektedir. Bitki büyüme düzenleyicilerinin işlevleri temel olarak büyümeyi düzenlemek, sürgün kontrolü, meyveyi korumak, meyve büyümesini teşvik etmek, genişleme, renklendirme, üretimi artırmak ve korumaktır. Kayıtlı türlere göre, ana bitki büyüme düzenleyicileri toplam 14 tür ile kimyasal sentezdir ve biyolojik kaynaklardan sadece 5 tür vardır, bunların arasında mikrobiyal kaynaklar S-allantoin (5) ve biyokimyasal ürünler gibberellanik asit (42), benzilaminopurin (18), trimetanol (2) ve brassinolaktondur (1).
Gönderi zamanı: 24 Haz 2024